Sevgili okurlar geçen hafta karın ağrılarını yazmıştım bu haftada şizlere halk arasında sıkça duyulan bir hastalık kabızlık problemine dikkat çekmek istiyorum.
Kabızlık, toplumda oldukça sık görülen bir sindirim problemidir. Modern yaşamın getirdiği stres, hareketsizlik ve kötü beslenme gibi faktörler kabızlık oranında artışa yol açmaktadır. Kabızlık kendisi bir hastalık değildir; altta yatan başka bir durum ya da hastalığın sonucu ortaya çıkan bir şikayettir. Çoğu kişi tarafından fazla dillen dirilmese de kabızlık, hayat kalitesini etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Tıbbi adı konstipasyon olan kabızlık, bağırsak hareketlerinde yavaşlama sonucu ortaya çıkan, dışkının sertleşmesi durumudur. Dışkıdaki bu sertlik nedeniyle dışkılama güçleşmiştir. Besinlerin sindirim sisteminde normalden daha yavaş hareket etmesi, bağırsaklardan daha fazla sıvının emilmesine neden olur. Sonuç olarak, dışkı kuru ve sert bir hale gelir.
Normalde bir kişinin haftada en az 3 defa büyük abdeste çıkması gerekir. Dışkılama sıklığı kişinin metabolizma hızına göre farklılık gösterir. Bazı bireyler günde 3 defa büyük abdeste çıkarken, diğerleri haftada 3 defa çıkabilir. Bunların ikisi de tamamen normal olabilir.
Kabızlık neden olur?
Kabızlığın nedeni çoğu zaman tam olarak tespit edilemez. Kabızlığa yol açan en sık sebepler arasında yeterli sıvı alımının olmaması, lifli gıdalar açısından fakir diyet ve hareketsiz yaşam sayılabilir.
Diğer bazı kabızlık nedenleri;
Bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya neden olan çeşitli metabolik ve sindirim sistemi hastalıkları
Crohn ve divertikülit gibi iltihapla seyreden bağırsak hastalıkları
Bağırsaklarda tıkanıklığa yol açan polipler ya da kitlesel oluşumlar
Hormonal denge değişiklikleri
Çeşitli ilaçlar (Lityum, antipsikotikler, bazı antidepresanlar, bazı epilepsi ilaçları, demir ilacı) şeklinde sıralanır.
Hamilelikte kabızlık daha sık görülmektedir. Bunun nedeni gebelikte salgılanan hormonların etkisidir. Yine gebeliğin son dönemlerinde büyüyen rahmin bağırsağın rektum adı verilen son kısmına baskı yapması bir diğer kabızlık nedenidir.
Kabızlığa eşlik eden belirtiler
Kabızlığa çoğu zaman başka belirtiler de eşlik eder. En sık görülen belirtiler dışkıda sertlik, dışkılama güçlüğü, karın ağrısı, iştahsızlık, karında şişlik, dışkıda kan ve halsizliktir. Bunların dışında kronik olarak kabızlık çekenlerde hemoroid ya da basur adı verilen rahatsızlık ortaya çıkabilir. Basur, makat çevresindeki damarlarda genişleme meydana gelmesi durumudur. Bu rahatsızlıkta anüs çevresinde kaşıntı, şişlik ve ağrı görülür.
Kabızlık tanısı nasıl konulur?
Kabızlık şikâyetiyle bir sağlık kuruluşuna başvurduğunuzda öncelikli olarak doktorunuz size bazı sorular yöneltir. Bu sorulara göre sıralanan belirtilerden en az üç tanesine sahipseniz kabızlık tanısı konur.
-Haftada 3 defadan az büyük abdeste çıkma
-Yumuşak dışkılama için laksatif adı verilen kabızlık ilacı kullanımına gereksinim duyulması
-Tüm dışkılamaların; en az %25’inin güçlükle yapılması
-%25’inden fazlasında bağırsağın tam boşalmaması
-en az %25’inde sert dışkı bulunması
%25’inden fazlasında makatta gerginlik hissi
-en az %25’inde el ile boşaltıma destek gereksinimi
Kişide İrritabl bağırsak sendromu adı verilen rahatsızlığın bulunmaması
Altta yatan nedenin bulunması için dışkı incelemesi ve kan testleri yapılabilir. İleri tanı gerekiyorsa kolonoskopi adı verilen ve ucunda kamera bulunan kanül yardımıyla kalın bağırsakların incelenmesi gerekir. Kolonoskopi yapılamıyorsa ultrason ve röntgen çekilir.
Kabızlığa ne iyi gelir? Kabızlık nasıl geçer?
Tedavide başarılı olunabilmesi için öncelikle kabızlık yapan yiyecekler öğrenilmeli ve bunlardan uzak durulmalıdır. Kabızlığa iyi gelen armut, kayısı, erik gibi meyvelerin tüketimini artırmak önemlidir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmekler tüketilmeli, bol bol su içilmelidir.
Bebeklerde kabızlık sorunu için karınlarına bebek yağıyla düzenli masaj yapmak, çeşitli egzersizler yaptırmak faydalı olur. Ek gıda alan bebeklere posalı meyve püreleri yedirebilir, çorbalarına zeytinyağı karıştırabilirsiniz. Daha büyük çocuklarda kabızlık ne iyi gelir merak edenler için yine posalı meyve ve sebzelerin yanı sıra tam tahıllı ekmekler tüketmeleri önerilir.
Ilık bitki çaylarına bal karıştırılarak içilmesi ve kuru erik ve kayısının kaynatılarak suyunun içilmesi diğer kabızlık çözümleri arasında sayılabilir. 1 yaşından küçük bebeklerde bal ölümcül sonuçlara yol açabileceği için tehlikelidir. Kabızlığa iyi gelen yiyecekler arasında kabuklu elma, ıspanak, lahana, incir, pırasa, zeytinyağı, üzüm, brokoli, keten tohumu ve yulaf ezmesi bulunur.
Kabızlık tedavisi nasıl yapılır?
Kabızlık tedavisi için öncelikle altta yatan sebep saptanmaya çalışılır. Sebep saptanmışsa öncelikle onun tedavi edilmesi gerekir. Fakat çoğu durumda kesin bir sebep bulunamaz. Kabızlık tedavisi için beslenme ve yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra bir takım ilaçlar da kullanılır. Şiddetli kabızlık varsa sodyum fosfat, magnezyum tuzları ve laktuloz grubu ilaçlar tedavide kullanılabilir. Lavman ve fitil diğer tedavi seçenekleridir.